متــاخلاق (مدیران تحول آفرین خلاق) | یادگیری بهتر، زندگی شادتر، موفقیت بیشتر
سؤالات ایده برانگیز یا اسکمپر (SCAMPER)
درس امروز یکی از پر تمرین ترین درس های این دوره و بسیار جذاب و کاربردی است، از این تکنیک مطمئناً برای خلق ایده های مختلف استفاده خواهید کرد، پس حتماً تمرینات آن را انجام دهید تا به این تکنیک مسلط شوید.
ابتدا آنچه که قرار است امروز با هم یاد بگیریم را مرور می کنیم.
اگر به شما یک کیف پر از هزاران تیله سفید بدهند و در بین آنها یک تیله رنگی بسیار زیبا وجود داشته باشد و به شما بگویند بدون نگاه کردن به کیف تیله‌ای را انتخاب کنید. طبیعتاً شانس انتخاب شدن تیله رنگی بسیار کم است. حال اگر تیله‌هایی رنگی مشابه تیله داخل کیف را به آنها اضافه کنیم با هر عدد تیله اضافه، شانس انتخاب تیله رنگی بیشتر می‌شود.
تولید ایده‌های متناوب و جایگزین مانند قرار دادن تیله‌های رنگی است که در داخل کیف قرار می‌دهیم. این ایده‌ها هیچ لطمه و ضرری به ما نمی‌زنند در عوض شانس رسیدن به ایده طلایی یعنی همان تیله رنگی را افزایش می‌دهند.
وقتی شما دنبال ایده‌های جایگزین و متناوب می‌گردید چند اتفاق رخ می‌دهد:
- یکی اینکه این ایده‌های جایگزین ممکن است مسئله شما را حل کنند
- ایده‌های جایگزین ممکن است کمک کنند تا اجزای مسئله را به صورت دوباره تنظیم کنید و در نتیجه مسئله را به صورت غیر مستقیم حل کنید.
- ایده‌های جایگزین ممکن است نقطه شروع بهتری را پیدا کنند.
گاهی با اضافه و کم کردن و کمی تغییر می‌توانید چیزهای جدیدی را مشاهده کنید. به تصویر زیر نگاه کنید:
این تصویر یک خرگوش را نشان می‌دهد. چگونه می‌توانید این خرگوش را به یک اردک تبدیل کنید؟
با کمی دستکاری صفحه (چرخاندن آن) می‌توانید اردک را مشاهده کنید (امتحان کنید).
دستکاری کردن برادر خلاقیت است. می‌توان همه چیز را با کمی تغییر (اضافه کردن یا اصلاح آن) تبدیل به چیزی جدید کرد.
[restrict paid=true]شکل زیر را با دقت تماشا کنید:
به نظر شما اگر بخواهیم این شکل را از هم جدا کنیم چگونه می‌شود؟
جدا کردن شکل بالا با روش‌های زیادی امکان‌پذیر است اما دیدن شکل بالا به صورت دو شکل نشان داده شده در زیر در نگاه اول اتفاق نمی‌افتد، در واقع ما با ترکیب کردن دو شکل، یک شکل جدید را ایجاد کرده‌ایم که قابلیت تقسیم شدن به شکل‌های دیگر را نیز دارد؛ بنابراین ترکیب ایده‌های مختلف می‌تواند ما را به ایده‌های جدیدی برساند که آن ایده‌های جدید نیز توانایی تولید ایده‌های جدیدتری را دارند.
تکنیک اسکمپر یا سؤالات ایده برانگیز (SCAMPER)
حال با تکنیک فوق‌العاده دیگری از سری تکنیک‌های خلاقیت آشنا می‌شویم، این تکنیک به نام سؤالات ایده برانگیز و یا صورت تطبیقی نیز معروف است. کلمه اسکمپر از حروف اول هفت کلمه زیر تشکیل شده است. هر یک از آنها نشانه یک جهت و سمت و سوی فکری است که شامل یک سری سؤالات تیپ می‌باشد.
• Substitute
• Combine
• Adapt or Adopt
• Modify- Magnify
• Put to other uses
• Eliminate
•Reverse- Rearrange
این تکنیک که کاربرد اصلی‌اش بر پایه ایده‌یابی فردی طراحی شده است، می‌تواند به نحو بسیار اثر بخشی برای گروه‌ها نیز مفید باشد. به عنوان مثال می‌توان از آن، قبل از جلسات یورش فکری استفاده کرد. هدف اصلی این تکنیک تحریک قدرت تصور است تا آن را در جهات و ابعاد مختلف و ضروری به حرکت در آورد. این تحریک به‌وسیله یک سری سؤالات تیپ و ایده برانگیز صورت می‌گیرد که شخص در رابطه با مسئله مورد نظرش از خود سؤال می‌کند و نهایتاً با افزایش ایده‌ها، کیفیت ایده‌ها تضمین و ارتقا می‌یابد.
جایگزینی (Substitute)
برای یافتن ایده‌های بیشتر می‌توان از خود سؤال‌هایی از این نوع کرد «چه چیزی را می‌توانیم جانشین این کنیم؟» و یا «بجای این چه چیز دیگر …؟» جستجو برای جایگزین‌ها یک روش سعی و خطاست که همه ما می‌توانیم در زندگی روزمره خود آن را بکار ببریم.
با این تیپ سؤالات می‌توان مکان‌ها، اشخاص، عواطف و حتی ایده‌ها را انتقال و جایگزین نمود. بسیاری از ایده‌های ارزشمند جدید از طریق جستجو برای یافتن جانشینی برای چیز دیگری به دست آمده است.
جانشینی تا آنجا پیش می‌رود که می‌توان یک چیز را با هیچ و سپس هیچ را جانشین چیز دیگری کرد.
به عنوان مثال می‌توانید در روش جایگزینی سؤالات زیر را از خود بپرسید:
- چه مواردی را می‌توانیم به‌جای موارد فعلی به کار بریم؟
- از چه فرایند دیگری می‌توانیم استفاده کنیم؟
- بجای تبلیغ در تلویزیون از چه روش دیگری می‌توانیم تبلیغ کنیم؟
- بجای او چه کسی را …؟
چند مثال در دنیای واقعی که با استفاده از جایگزینی به ایده‌های خود رسیده‌اند مرور می‌کنیم:
- ارشمیدس برای تشخیص میزان ناخالصی تاج زرین، آن را در آب فرو برد و حجم آن را به دست آورد و با ضرب کردن در وزن مخصوص طلا و مقایسه آن با وزن طلای خالص متوجه ناخالصی تاج و میزان آن شد. در واقع ارشمیدس از جایگزینی روشی دیگر برای حل مسئله خود استفاده کرد، او به جای اندازه‌گیری حجم تاج، اندازه جابه‌جایی آب را به دست آورد.
- دکتر ایروینگ لنگ به جای لامپ‌های گاز تنگستن، آرگون را مصرف کرد که منجر به تولید لامپ‌های مهتابی گردید.
- یک شرکت تولید کننده نرم‌افزاری در فروش خدمات پس از فروش خود دچار مشکل شده بود. ابتدا فکر کردند که به طور کلی خدمات پس از فرش را حذف کنند ولی بعد از آن نتیجه گرفتند که می‌توانند شرکت‌های خدماتی وابسته خود را حذف و از طریق اینترنت خدمات شرکت را ارائه دهند.
در مثال‌های بالا از جایگزینی روشی برای حل مسئله مورد نظر استفاده شده است. اگر به اطرافمان دقیق‌تر نگاه کنیم می‌بینیم که خیلی از وسایلی که با آنها سر و کار داریم با جایگزینی ایجاد شده‌اند. به عنوان مثال تلفن همراه، برای ایجاد ارتباط و برقراری تماس به وجود آمد سپس به آن سیستم پیام‌رسانی، دوربین، شبکه‌های اجتماعی، بلوتوث و موارد بسیار دیگر اضافه شد و تمام این موارد به این دلیل ایجاد شد که ما تلفن همراه را جایگزین موارد مختلفی از جمله دوربین کردیم.
شما هم می‌توانید به راحتی با جایگزینی ایده‌های خوبی به دست آورید.
چه وسیله‌ای را می‌توان جایگزین چراغ راهنمایی رانندگی کرد تا وقت افراد پشت چراغ قرمز تلف نگردد؟
هنگام بارندگی از چه طریقی می‌توان مانع خیس شدن موی سر شد؟ (به غیر از چتر، کلاه یا روش‌های معمول دیگر)
به جای امتحانات کتبی، شفاهی یا عملی چطور می‌توان علم یا مهارت افراد را اندازه‌گیری کرد؟
سعی کنید در حوزه شغلی و تحصیلی خودتان چیز جدیدی را جایگزین چیز دیگری کنید. (شامل فکر، روش، سیستم، استراتژی، هدف، شخص و …).
ترکیب (Combine)
غالب ایده‌ها از ترکیب به دست می‌آیند تا آن حد که عده‌ای معتقدند ترکیب به عنوان اساس خلاقیت تلقی می‌گردد. برای اینکه ذهن خودمان را برای قرار دادن در این مسیر آماده کنیم می‌توانیم سؤالات زیر را از خود بپرسید:
- چه ایده‌ای را می‌توان ترکیب کرد؟
- اگر مخلوط شود چه می‌شود؟
- ترکیب هدف‌ها چطور است؟
- چطور است به‌طور دسته جمعی …؟
- دسته‌ای از انواع مختلف چطور است؟
- چطور است واحدهای سازمان را ادغام کنیم؟
در دنیای واقعی نیز از این روش زیاد استفاده می‌شود که می‌توانم به مثال‌های زیر اشاره کرد:
- نایلون از ترکیب هوا، زغال، آب، نفت و محصولات فرعی کشاورزش مانند چوب ذرت و پوست جو ساخته می‌شود.
- برای شستن پنجره‌های قطار، برس بزرگی ساخته شد که یک لوله آب در آن تعبیه شده بود.
چطور می‌توان پیتزا را با غذاهای ایرانی ترکیب کرد؟
چطوری می‌توان بازی فوتبال را با بازی پینگ‌پنگ ترکیب کرد؟
اگر در جایی مشغول کار هستید، چطور می‌توانید هم‌زمان با افزایش کیفیت محصول یا خدمت مورد نظرتان را با هزینه کمتری ارائه کنید؟ اگر هم هنوز شغلی ندارید چطور می‌توانید شغلی را برای خود انتخاب کنید که هم درآمد خوبی داشته باشد و هم از انجام آن لذت ببرید؟
اقتباس یا انطباق (Adapt or Adopt)
در تلاشی که برای تولید ایده‌های مختلف می‌کنیم، تقریباً تمام شباهت‌های مختلف را جستجو می‌کنیم. کلمه اقتباس در فرهنگ معین به معنای «گرفتن، اخذ کردن و آموختن» است. در این روش ما سعی می‌کنیم از تمام چیزهایی که در اطرافمان وجود دارد کمک بگیریم تا ایده‌ای را شکل دهیم. برای به‌کارگیری این روش می‌توانیم سؤالات زیر را از خود بپرسیم تا ذهن و قدرت تصور خودمان را به سمت تولید ایده هدایت کنیم.
- این را شبیه چه چیزی می‌توانیم بسازیم؟
- آیا چیز مشابهی وجود دارد که بتوان از آن اقتباس کرد؟
- چه ایده‌های دیگری پیشنهاد می‌کنید؟
- این به چه چیز شبیه است؟
دو نمونه از مواردی که در دنیای واقعی با استفاده از این روش رخ داده است را با هم مرور می‌کنیم:
- رودلف دیزل، ساخت موتورهای دیزلی را از فندک اقتباس کرد.
- در جنگ جهانی دوم، نیروهای مسلح آمریکا نیاز مبرمی به هواپیما داشتند. لیکن هر هواپیما می‌بایستی تا آخرین پیج و مهره کامل مسی بود. کارگران زن باید مهره‌های فولادی را به داخل سیم کرده و روی آن گرانیت بپاشند. یک سرپرست با اقتباس از پیچ چوب پبنه بازکنی، سیم بلندی را گرفته و آن را به صورت پیچ‌های چوب پنبه بازکنی درآورد. این سیم وقتی به سرعت در درون جعبه پر از مهره می‌چرخید، می‌توانست بیش از یکصد مهره در دقیقه بیرون آورد.
فرض کنید تولید کننده خودکار هستید و می‌خواهید در کارتان از پنیر الهام بگیرید، ایده‌های خودتان را یادداشت کنید.
فرض کنید، معلم مهدکودک هستید، برای آموزش بهتر بچه‌ها از چه چیزهایی الهام می‌گیرید؟
یک بخاری را شبیه چه چیزهایی می‌توان ساخت؟
در سازمان‌تان محصول یا خدمات تولیدی‌تان را با الهام از موضوعات مختلف توصیف کنید. به عنوان مثال اگر تولید کننده مداد پاکن هستید می‌توانید با الهام گرفتن از گناه و روش‌های پاک کردن آن چنین بگویید: مداد پاک‌کن‌های ما در بین سایر مداد پاک‌کن‌ها مانند توبه است. به راحتی گناهان شما را پاک می‌کند در صورتی که واقعاً بخواهید پاک شوید.
تغییر- بزرگ‌سازی (Modify- Magnify)
کدام درخت توجه شما را بیشتر جلب می‌کند؟
توجه شما دقیقاً به صورت اتوماتیک‌وار جلب درخت بزرگ‌تر می‌شود. دقیقاً به همین دلیل است که در تبلیغات و طراحی‌ها به بزرگ نمایی توجه بیشتری می‌شود.
یک تغییر جزئی می‌تواند به مقیاس زیادی در ایده و فکری تأثیر بگذارد. با طرح سؤالاتی از این تیپ، قدرت تصور را به سمت ایده‌های جدید هدایت می‌نماییم. کمدینها از طریق یک تغییر جزئی که جنبه جدیدی ایجاد کند استفاده‌های فراوانی می‌برند در حالی که واقعاً آنان چیز جدیدی را ایجاد نمی‌کنند. با طرح سؤال‌هایی در زمینه ایجاد تغییر، ذهن متوجه مسائل جدیدی می‌شود که ممکن است به ایده‌ی جدیدی نیز ختم گردد. همچنین جستجو برای بزرگ‌سازی، قسمت مهمی از تکنیک اسکمپر است. سؤال‌های بزرگ‌سازی شامل امکانات نامحدودی است که از طریق جمع و ضرب حاصل می‌شود.
سعی کنید راه‌هایی را برای بزرگ‌کردن ایده‌های خود پیدا کنید.
به عنوان مثال می‌توانید از سؤالات زیر استفاده کنید.
- چه تغییری می‌توانیم در این موضوع بدهیم؟
- چطور است شکلش، رنگش، سرعتش را تغییر دهیم؟
- آیا باید بزرگ‌تر، قوی‌تر، باارزش‌تر و … گردد؟
- چه تغییری در فرایند آن می‌توانیم بدهیم؟
- چرا آن را چند برابر نکنیم؟
- اگر آن را انحنا دهیم، چه اتفاقی می‌افتد؟
- غول‌پیکر چطور است؟
چند نمونه در دنیای واقعی را با هم مرور می‌کنیم:
- تنوع رنگ در تلفن و اتومبیل عامل مهمی در فروش آنها شد.
- عرضه و فروش مرغ تکه‌ای.
- وارد کردن حرکت در تابلو‌های برقی تحول بزرگی در صنعت تبلیغات ایجاد کرد.
- تولید لاستیک‌های پهن
- لاستیک اسفنج برای ساختن بالش و متکا مناسب نبود. شخصی فکر کرد که لاستیک خام را مانند نان می‌توان پخت و بدین ترتیب اکنون صندلی‌ها و تشک‌های لاستیکی را که از لحاظ حرارت مناسب‌ترند در دسترس داریم.
- دوتا شدن برف‌پاک‌کن‌های ماشین.
فکر کنید چطور می‌توان بازی فوتبال را با دو توپ آبی و قرمز انجام داد که مهیج نیز باشد؟
تصور کنید که دانه‌های برنج به اندازه هندوانه باشند، در آن صورت شرایط چگونه می‌شود؟
عرضه لاستیک اتومبیل رنگی چه مزایا و معایبی دارد؟
کاربردهای دیگر (Put to other uses)
در شکل بالا قسمت وسط را اگر از بالا به پایین ببینید، عدد ۱۳ را مشاهده خواهید کرد و اگر آن را از سمت چپ به راست بخوانید عدد B را مشاهده خواهید کرد. هر موضوعی در جایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، معنی می‌دهد.
یکی از شیوه‌های اساسی و مهم در خلاقیت و ایده سازی جستجوی کاربردهای دیگر و جدید برای محصولات و خدمات موجود است. این تیپ سؤالات برای اختراعات و خلاقیت‌ها بسیار اثربخش می‌باشد؛ زیرا تفکر و سعی برای یافتن کاربردهای تازه درباره موضوع مورد نظر، تصور فرد را برای انعطاف و شکستن قالب‌های ذهنی و دیدن موضوع از زوایای مختلف تحریک می‌نماید.
دو تمرین داریم:
با توجه به شکل زیر فکر کنید که چطور آن مرد می‌تواند ریسمان دوم را گرفته و با ریسمان اول گره بزند. در حالی که فقط از یک تله موش و یا از یک عدد گیره لباس (گیره‌ای که برای خشک کردن لباس روی بند استفاده می‌شود) استفاده کند.
تصور کنید در یک مهمانی رسمی، لوله‌ای که محتوی یک توپ پینگ‌پنگ است بر روی زمینی سخت محکم شده است و باید طوری توپ را از لوله خارج کنید که به توپ و لوله هیچکدام صدمه‌ای وارد نشود. در حالی که فقط تعدادی لیوان پر از یخ در اختیار دارید.
اغلب مردم قادر به حل مسائل فوق نیستند چون در واقع در دام کاربرد تله موش و گیره لباس یا لیوان آب یخ می‌افتند و فکر می‌کنند آنها تنها یک کاربرد دارند. لذا نمی‌توانند تصور کنند که می‌توانند از آنها برای موارد دیگر استفاده نمایند.
در مسئله اول شما می‌توانید با بستن تله موش یا گیره لباس به سر یکی از ریسمان‌ها و تاب دادن آن، دو ریسمان را گرفته و به هم گره بزنید.
در مسئله دوم می‌توانید یخ‌ها را آب کرده و آن را داخل لوله ریخته تا توپ شناور شود و از لوله خارج گردد؛ اما نکته مهم در این است وقتی چند سطل آب در اختیار افراد قرار گیرد بلافاصله همه می‌گویند آب را داخل لوله می‌ریزیم تا توپ خارج شود اما هنگامی که فقط یخ در اختیار داشته باشند نمی‌توانند کاربرد دیگر یخ را تصور کنند.
به عنوان مثال سؤال‌هایی را که در این روش می‌توان استفاده کرد عبارت‌اند از:
- چه استفاده‌هایی می‌توان از موارد زائد کرد؟
- چگونه می‌توان این موضوع را تغییر داد تا برای کاربرد جدید مناسب گردد؟
- در چه محصولات دیگری می‌توان از این خاصیت استفاده کرد؟
- با محصولات مردود شده یا ایده‌های شکست خورده چه می‌توان کرد؟
نمونه واقعی از این روش را می‌توانیم با هم مرور کنیم:
- شخصی کوشید تا دو عموی خود را که مدت‌ها از آنها خبر نداشت را پیدا کند. با وجودی که مدت‌ها دنبال آنها گشت اما هرگز نتوانست آنها را پیدا کند؛ اما نکته‌ای را متوجه شد که استعداد خوبی در پیدا کردن افراد گمشده دارد و راه‌های مختلفی را یاد گرفته است. او از خود پرسید چگونه می‌توانم این استعداد را به کار بگیریم؟ این سؤال منجر به تأسیس موسسه «یافتن افراد گمشده» شد و پس از مدتی ۶۵۰۰۰ زن برای یافتن شوهرانشان از او کمک خواسته و برای این کار به او مبلغی را پرداخت کردند.
کاربردهای دیگر پوست پسته احتمالاً چه می‌تواند باشد؟
از افراد تنبل در چه شغل‌هایی می‌توان استفاده کرد که کارایی آنها از افراد زرنگ و معمولی هم بیشتر باشد؟
از نخ دندان چه استفاده‌هایی می‌توان کرد؟
در سازمان یا شرکت شما چه تغییری در خدمات یا محصولات می‌توان داد که کاربرد تازه‌ای را به آن اضافه کند؟
کوچک‌سازی و حذف (Eliminate)
گاهی برای خلق ایده‌های مختلف از کوچک کردن یا حذف کردن استفاده کنیم. برای این منظور از سؤالاتی که باعث کوچک‌تر شدن می‌شوند مانند سؤالات تقسیمی، سؤالات تفریقی و سؤالات حذفی برای هدایت کردن ذهنمان استفاده کنیم.
«ساده کردن» قسمتی از نبوغ در صنایع است و تقریباً در تمام موارد به معنی تدبیر کردن چیزهایی است که باید حذف شود. ساده کردن در طراحی امر خوبی است اما در تولید از اهمیت بالاتری برخوردار است.
سؤال‌هایی که می‌توان به طور نمونه مورد استفاده قرار داد عبارتند از:
- چه مطلبی را می‌توان ناگفته گذاشت؟
- آیا می‌توان این را سریع‌تر انجام داد؟ (زمان را کاهش داد؟)
- مینیاتور چطور است؟
- چگونه می‌توان آن را متراکم‌تر، فشرده‌تر و جمع‌وجورتر کنیم؟
- چه می‌شود اگر کوچک‌تر شود؟
- چه می‌شود اگر کوتاه‌تر یا سبک‌تر و نازک‌تر شود؟
- چطور است این را از آن مجزا کنیم؟
- چه چیز را می‌توان حذف کرد؟
اگر کتاب «یک میلیون ایده در یک دقیقه» را مطالعه کرده باشید در آنجا در مورد تکنیک IFR یا آخرین نتیجه ایده‌آل صحبت کردیم. این روش، ایده مکانیزم صفر است که با وجود صفر بودن، عملکرد مورد انتظار ما را کاملاً برآورده می‌کند. طوری که به نظر می‌رسد کارها خود به خود انجام شده است؛ یعنی چیزی که می‌خواهید انجام می‌شود و به هیچ مکانیزمی نیاز نیست. شما بدون هواپیما یا ماشین مسافرت کنید. بدون فریاد زدن، بدون پرچم، آتش یا کدهای مورس ارتباط برقرار کنید: به عنوان مثال برای برقراری ارتباط از راه دور الآن دکمه را فشار می‌دهیم صحبت می‌کنیم و تمام! هرچند هنوز دکمه‌ای برای فشار دادن وجود دارد ولی به ایده‌آل نزدیک است. همه تکنولوژی‌های جهان، در حال حرکت به سمت IFR هستند، به این علت که در هر دستگاه ارتقا یافته، میزان ایده‌آل بودن در حال افزایش می‌باشد. پس دنیای واقعی به سمت ساده‌تر کردن وسایل مختلف است به گونه‌ای که استفاده از آنها راحت‌تر شود.
چند مثال را دنیای واقعی را با هم مرور می‌کنیم:
- ساعت‌های جیبی و ساعت‌های مچی کوچک
- چترهای تاشو که در کیف جای می‌گیرند.
- امواج صوتی و نوری با طول موج کوتاه‌تر.
- موتورهای انژکتوری جهت سبک‌تر کردن موتورهای دیزلی به وجود آمد.
- لوله‌های آتش‌نشانی نمونه‌ای از پرسش سؤالات کوچک‌سازی و حذفی است.
- بسته‌بندی و فروش مرغ تکه‌ای.
پس از یک روز سخت کاری پدر خانواده به خانه می‌آید، فرزندان سفره غذا را آماده می‌کنند و پدر بر سر سفره می‌نشیند و می‌گوید این سفره اصلی‌ترین چیزش را ندارد. با توجه به جدول زیر به نظر شما این سفره چه چیزی کم داشته است؟
اگر دقت کنید این جدول حرف ن از الفبای فارسی را کم دارد و در واقع جدول بالا «حرف نون را ندارد». بر سر سفره غذا هم منظور پدر این بوده که این سفره نون (نان) ندارد.
پاسخ با رنگ سفید در زیر عکس و بالای این نوشته آمده است، لطفاً به اندازه کافی بر روی مسئله فکر کنید سپس پاسخ آن را ببینید. (با دابل کلیک بر روی بالای این نوشته و یا گرفتن چپ کلیک موس و تکان دادن آن قادر به دیدن پاسخ خواهید بود)
اگر حقوق کارکنان را روزانه پرداخت کنند چه مزایا و معایبی دارد؟
اگر ساعات کار اداری نصف شود چه مزایایی دارد؟
اگر گوشی موبایل نصف اندازه فعلی‌اش شود چه آثار مثبت و منفی دارد؟
معکوس سازی (REVERSE)، تغییر ترتیب (Rearrange)
معکوس‌کردن، دیدگاه شما را باز می‌کند. شما با نگاه کردن متضاد به موضوعات مختلف می‌توانید چیزهایی که به طور معمول از دست می‌دهید را ببینید.
به تصویر زیر نگاه کنید.
این هواپیما به سمت شما می‌آید یا از سمت شما دور می‌شود؟
دوباره به آن نگاه کنید. آیا می‌توانید آن را تغییر جهت دهید؟
آیا خدمات می‌توانند معکوس شوند؟
بیایید به دوره‌ای برگردیم که دکترها به خانه مردم می‌رفتند. به جای اینکه بیماران به مطب دکتر بروند، دکتر به منزل بیمار برای معاینه مراجعه می‌کرد. یکی از راه‌های معکوس کردن خدمات پزشکی، توسعه سیستم نظارت سلامت شخصی برای استفاده در خانه می‌باشد. به زودی شاهد این موضوع خواهیم بود که مردم با یک سیستم نظارت با کیفیت و راحت در منزل خودشان می‌توانند از خدمات دکترها بهره ببرند. همانند تست حاملگی که الآن در منزل نیز انجام می‌شود، می‌توان تست‌های کلیه، قلب و گردش خون و … را نیز در منزل انجام داد و نتایج را به صورت اینترنتی با پزشک در میان گذاشت و پزشک توصیه‌های لازم را به بیمار انجام دهد یا اینکه دکتر می‌تواند یک ون با امکانات حرفه‌ای برای انجام آزمایش‌های بیشتر و مراقبت‌های پزشکی به منزل بیمار ارسال کند.
برای معکوس‌سازی می‌توانید از این سؤالات استفاده کنید:
- آیا می‌توانم مثبت و منفی را جابه‌جا کنم؟
- متضاد آن چیست؟
- منفی آن چه می‌شود؟
- آیا می‌توانم آن را از بالا به پایین یا از پایین به بالا ببینم؟
- آیا می‌توانم آن را وارونه در نظر بگیرم؟
- نقش معکوس آن چیست؟
- آیا می‌شود کارهای غیرمنتظره انجام داد؟
از خود سؤال کردن ممکن است به ما کمک کند تا ما به زمینه‌های مرتبط بیشتر از پیش آشنا شویم. با طرح سؤالات این تیپ، ایده‌های بی‌شماری می‌توان به دست آورد. خوشبختانه انگیزه برای تغییر ترتیب، یک خصوصیت ذاتی است.
سؤالاتی که می‌توان در این روش پرسید عبارتند از:
- چه می‌شود اگر این سلسله مراتب تغییر داده شود؟
- به چه نحو دیگری می‌توان در ترتیب قرار گرفتن این‌ها تغییر ایجاد کرد؟
- این قطعه نسبت به آن قطعه کجا باید قرار گیرد؟
- چه زمان دیگری برای آن کار بهتر است؟
- آیا کالسکه باید قبل از اسب باشد؟
نمونه‌های واقعی استفاده از این روش را با هم مرور می‌کنیم:
- کاپیتان تیم بیسبال ۳۶۲۸۸۰ راه برای تغییر ترتیب ۹ بازیکن دارد.
- طراحی اتومبیل‌های موتور پشت.
- انتخاب زمان مناسب برای پخش آگهی تجاری از تلویزیون.
- تغییر ساعات شروع و خاتمه کار ادارات به منظور کنترل ترافیک.
شکل زیر را با دقت تماشا کنید.
این پازل که به احتمال زیاد ژاپنی باشد با تغییر ترتیب درست آن به راحتی و به سرعت قابل حل می‌باشد.
در این شکل ۸ خلال دندان با قرار گرفتن در کنار هم یک ماهی را نشان می‌دهند و برای چشم ماهی هم از یک سکه استفاده شده است. این ماهی در حال شنا کردن به سمت چپ می‌باشد.
چالشی که شما با آن مواجه هستید این است که با تغییر تنها سه خلال دندان و تغییر چشم ماهی جهت شنا کردن ماهی را در خلاف جهت کنید یعنی ماهی در حال شنا کردن به سمت راست باشد.
فرض کنید در مسابقات فوتبال به جای اینکه پنالتی در پایان بازی باشد، در ابتدای بازی این کار انجام شود. به نظر شما این تغییر ترتیب چه مزایایی دارد؟
در مورد غذا خوردن، با روش تغییر ترتیب چه ایده‌هایی پیشنهاد می‌دهید؟
[/restrict]